http://www.raadvankerken.nl/fman/2191.pdf
De kerk als contrasterende gemeenschap is inmiddels bijna een begrip geworden.
Prof. dr. James Kennedy introduceerde dit begrip met betrekking tot de rol van protestantse
kerken in de huidige samenleving. De kerk is onderdeel van de seculiere
samenleving maar kan daarin als gemeenschap kritisch functioneren. Maar hoe
zit het met de oecumene? Kunnen kerken samen, in hun zoektocht naar eenheid,
ook een contrasterende gemeenschap vormen? Bijzonder hoogleraar Kennedy is
uitgenodigd op deze vragen in te gaan tijdens de Oecumenelezing 2011.
Als historicus kijkt de van oorsprong Amerikaanse Kennedy naar de Nederlandse
geschiedenis vanaf de Middeleeuwen. De kerk speelde toen een belangrijke rol
vanwege haar positie in de Nederlandse samenleving. Vandaag de dag lijkt die
rol lang zo belangrijk niet meer; een grote verandering. Begin 2010 verscheen de
publicatie Stad op een berg van de hand van Kennedy. Hierin doet hij verslag van
deze veranderde rol van de kerk. Aan het eind houdt hij een pleidooi voor de kerk
als contrasterende gemeenschap.
Binnen de Raad van Kerken wordt vaak gesproken over de rol van de kerken in
de samenleving.
De kerken zijn nu eenmaal onderdeel van de zogenoemde civil
society;
het maatschappelijk middenveld. Daar, in de publieke ruimte, kunnen kerken
hun stem laten horen. Er zijn altijd genoeg actuele kwesties waarbij de Raad
kan nadenken over zijn eigen geluid. Bijvoorbeeld als het gaat om politiek beleid
of brede maatschappelijke ontwikkelingen. Ook in de publicatie van de Raad Een
nieuwe generatie over geloof en spiritualiteit medio 2010 spraken jongvolwassenen
over hun rol in zowel kerk als samenleving.
Dat een kerk een kritische gemeenschap kan zijn, is mooi. Maar hoe moet dat in
het licht van de oecumene? Hoeveel eenheid moet er zijn om als kerk een geloofwaardig
geluid te laten horen in die publieke ruimte? James Kennedy sprak zelf
over de eenheid van kerken. Een verdeelde kerk is geen probleem voor de maatschappelijke
relevantie. Bovendien, de slechtste manier om eenheid te bereiken
is om dat als doel te stellen. Eenheid moet geen project zijn, het ontstaat door gemeenschappelijke
inzet. (Trouw, februari 2010) Toch streeft de Raad van Kerken in
Nederland naar eenheid. Hij ervaart dit ook als roeping voor de kerken. De vraag en
uitdaging voor de Raad is of hij als oecumenisch instituut ook een contrasterende
gemeenschap kan vormen. Wellicht kan hij juist in zijn zoektocht naar eenheid een
contrast vormen.
Met zijn frisse blik op Nederland en haar geschiedenis weet prof. dr. James Kennedy
velen te boeien en uit te dagen. Zo willen we met deze lezing ook fris het nieuwe
jaar tegemoet gaan. Na de inleiding zullen verschillende vertegenwoordigers vanuit
de Raad hun reactie geven. Ook de zaal wordt betrokken in de discussie.