met dank overgenomen van de okkn.nl
Aartsbisschop Joris Vercammen is namens de Internationale Oud-Katholieke Bisschoppenconferentie en als lid van het Centraal Comité van de Wereldraad deze week op Celebes (Indonesië), waar het Global Christian Forum bijeen komt.
De Global Christian Forum is een poging van de Wereldraad van Kerken om contacten met de Pinksterkerken en de Evangelische Beweging uit te bouwen. Ook het Vaticaan wordt bij deze poging nauw betrokken. Dat maakt dat op deze bijeenkomst van om en bij de driehonderd deelnemers, 90% van de christenheid vertegenwoordigd is. De kerken die bij de Wereldraad aangesloten zijn vertegenwoordigen ongeveer een half miljard christenen, als netwerkorganisatie staat de Evangelische alliantie wereldwijd voor ongeveer evenveel gelovigen terwijl de RKK om en bij 1 miljard aanhangers telt. Het mag best een prestatie genoemd worden als je in staat bent christenen uit zo uiteenlopende hoeken van de wereldchristenheid samen te brengen.
Vijf verhalen en een vraag
Foto: Huib van Beek (met baard) en Larry Miller (zijn opvolger). Links: Dr. Robert Gribben, van de World Methodist Council en lid van het Global Christian Forum comitee
In de “methodologie” van het Global Christian Forum staat het vertellen van geloofsverhalen centraal. Vanuit de overtuiging dat als mensen hun hart voor elkaar openen, er ook verbondenheid ontstaat, probeert men de al te hoge scheidingsmuren tussen traditionele kerken en de Pinksterbeweging en de Evangelische Beweging neer te halen. Heel wijs. Gisteren werd deze methode ook doorgetrokken naar de geloofsverhalen van bepaalde kerken of kerkelijke gemeenschappen. Hoe is daar sprake van het waaien van de geest?
Vijf verhalen. Het eerste over de kerk van Albanië, helemaal opnieuw van de grond af aan opgebouwd na de val het communistisch regime. Dat regime was anders drastisch te werk gegaan en had zoveel mogelijk uitingen van religiositeit vernietigd. Na amper 25 jaar is er weer opnieuw een levendige kerk. Om maar één beeld te noemen: Aartsbisschop Anastasios die samen met 15 000 gelovigen Pasen viert in Tirana.
Het tweede verhaal is dat van de broedergemeenschap van Taizé, eerst helemaal niet van plan om hun monastieke rust op te offeren voor de jongeren. “Maar niet ingaan op een roeping vanwege de Heer, is onmogelijk”, hoor je Broeder Roger vertellen. De gevolgen zijn bekend. In 1971 is de kerk te klein geworden en moet men er de voorgevel van neerhalen…sindsdien hebben tienduizenden jongeren er de inspiratie voor hun leven gevonden én hun roeping…
Het derde verhaal komt uit het Midden Oosten en betreft hoe daar de regionale Raad van Kerken vecht voor een plaats voor de christenen. De christenen in het midden Oosten staan er vaak alleen voor. Door de machthebbers worden ze om opportunistische redenen de hand boven het hoofd gehouden, maar dat komt hen te staan op de beschuldiging van collaboratie vanwege de oppositie. De Arabische lente, die iedereen toejuicht, brengt hen in een hachelijke situatie. Om nog maar te zwijgen van Palestina. Maar ze organiseren zich zo goed en zo kwaad als het kan. Het geloof doet wonderen. Het gebrek aan solidariteit wekt het schaamtegevoel.
Het vierde verhaal betreft de Lutherse Wereldfederatie die zich verzoende met de Doopsgezinden. Dat zij in de zestiende eeuw onder andere in ons land de doopsgezinden vervolgd en vermoord had, dat was men vergeten, samen met de lelijke dingen die Luther zelf over deze mede-christenen gezegd had. Nooit te laat om het boetekleed aan te trekken. De Geest is niet vergeetachtig, zeker niet waar het onrecht betreft.
Voor het laatste verhaal komen de christenen uit China aan het woord. Nog steeds niet vrij om christen te zijn, maar wel goed georganiseerd en overtuigd van hun geloof. De geest laat zich niet binden, zeker niet aan politieke machtspelletjes. Alle denominaties hebben er voet aan de grond en werken ook samen. In deze situatie telt alleen maar het geloof in Jezus.
Ik dacht: had men ons, Oud-Katholieken, ook om een verhaal kunnen vragen? De zeventiende-eeuwse gemeenschap van Port Royal of de bewogen gelovigen van de negentiende-eeuwse oud-katholieke beweging zouden niet misstaan in dit rijtje. Maar hoe zit het met ons? Wat komt er terecht van het charisma dat wij van hen erfden?
De Bisschoppenconferentie wil dat we hier vertegenwoordigd zijn, daarom ben ik hier. Ze wil dat omdat deze belangrijke ontwikkelingen in de oecumenische beweging niet zomaar aan ons voorbij zouden gaan. Niet omdat wij nu eenmaal gezien moeten worden, maar omdat wij zelf zouden zien en leren van wat de Geest in medechristenen teweeg brengt. Opdat we ons eigen charisma zouden ontdekken als een bijdrage aan de Kerk (inderdaad, met een grote “K”). Is het te voorzien dat men ons over afzienbare tijd om een getuigenis zou vragen over hoe wij door de Geest voortgestuwd worden op de weg van onze roeping.
Joris Vercammen
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 7 oktober 2011
De Pinksterbeweging en de kerken
De Pinksterbeweging is een beweging van het volk. William Seymour begon in een vervallen kerkje in de Azusa street in Los Angeles bijeenkomsten te organiseren voor gewone mensen. Het waren zoekende gelovigen op wie ‘het vuur van de Geest’ viel. Dat was niet anders in Amsterdam waar Gerrit Polman, voormalig kapitein van het Leger des Heils, mensen vanaf 1907 in een huiskring verzamelde. Kenmerk van een Pinkstergelovige is dat men gedoopt is in de Geest en dat men als gevolg daarvan in tongen spreekt. De ‘doop in de Geest’ staat voor een persoonlijke ervaring van een ontmoeting met de Verrezen Heer die als gevolg heeft dat men zijn leven helemaal vanuit deze ontmoeting her-denkt en her-schikt. Het spreken in tongen is een vorm van gebed waarbij de emotie en het lichaam een belangrijke rol mogen spelen.
Door de nadruk te leggen op het feit dat geloof een persoonlijke zaak is, zegt men meteen dat de kerk wordt opgebouwd vanuit het geloof van elke gedoopte. Met andere woorden: iedere christen doet ertoe én iedere christen is, juist omdat men aangeraakt is door de Geest, ook ‘deskundig’ in geloofszaken. Klerikalisering krijgt op die manier geen kans en de gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle gelovigen wordt weer het centrum van het kerkgebeuren. Aanvankelijk was het de bedoeling van de Pinksterbeweging, een ‘beweging’ binnen de protestantse kerken te zijn. Nadat echter bleek dat men in de gevestigde kerken geen voet aan de grond kreeg, is men een eigen weg gegaan.
Zo bekeken is de Pinksterbeweging een protest tegen het elitaire karakter van de gevestigde kerken en tegen het feit dat ‘geloof’ verengd wordt tot uitsluitend een ‘hoofd-zaak’. De Pinksterbeweging wil er opnieuw een ‘harts-zaak’ van maken en wil het geloof terug in handen van de gelovigen geven. Daarmee komt ze op voor de emancipatie van de gewone gelovigen. Maar dat werd door de gevestigde kerken met argwaan bekeken. Zo vertellen mij ook hier Pinkstergelovigen dat men voor enkele decennia nog werd aangezien voor een sekte waarvan men als kerk best uit de buurt bleef. Maar feit is dat, waar kerken de weg naar de Pinksterbeweging niet hebben gevonden, vele, inderdaad: ‘gewone’, gelovigen die wel gingen. Zij getuigen hoe de bewustwording van hun geloof, hen tot betere mensen heeft gemaakt en hen vreugde gebracht heeft.
Na een eeuw zijn we er eindelijk aan toe om het getuigenis van onze mede-christenen uit de Pinksterkerken ernstig te nemen. Dat wil niet zeggen dat we geen vragen meer zouden hebben bij hun benaderingswijze van het geloof, maar in elk geval is het gesprek open. Dat maakt het op de eerste plaats mogelijk dat ook al het goede dat zij aan te bieden hebben eindelijk door de kerken in dankbaarheid kan worden aanvaard. Daarna komt er ook ruimte voor de kritische vragen waarop ook zij bereid zijn van in te gaan. Het wordt nog een lange weg, maar we zijn er wel aan begonnen. Dat is ook al iets.
Joris Vercammen
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 8 oktober 2011
Een geschenk van een man
Huib van Beek is de man die het Global Christian Forum praktisch van de grond heeft getild. Het idee kwam van Konrad Raiser, destijds algemeen secretaris van de Wereldraad van Kerken. Hij vond dat er een doorbraak moest komen naar de Pinksterbeweging en de Evangelische beweging toe. Uiteindelijk vertegenwoordigen beide bewegingen iets meer dan een half miljard christenen, dat is ruim 25 procent van de wereldchristenheid. Probleem was echter dat er praktisch geen relaties bestonden. De mensen die aan de leiding stonden van de Wereldraad en van de gevestigde kerken kenden de leiders van beide bewegingen nauwelijks, en in elk geval niet persoonlijk. Bovendien was het wantrouwen aan beide zijden heel groot.
Huib was een van de naaste medewerkers van Konrad Raiser op het kantoor van de Wereldraad in Genève. Hij kreeg de opdracht op pad te gaan en contacten te leggen. Getooid met diplomatieke gaven, vriendelijkheid en zeer veel geduld heeft Hubert het klaar gespeeld dat deuren die vaak hermetisch gesloten schenen te zijn, voor hem toch open gingen. Stap voor stap heeft hij het vertrouwen weten te winnen van de leiders van de Pinksterbeweging en van de Evangelische Beweging en heeft hij hen ertoe kunnen bewegen dat zij persoonlijk én hun organisaties zich achter het idee van het Global Christian Forum hebben gezet. Bovendien zijn ze actief betrokken geraakt bij de concrete organisatie ervan. Het is prestatie zonder weerga. Nog niet alle deuren zijn open en nog niet alle wantrouwen is verdwenen – zo vertelt Hubert het zelf – maar voor een doorbraak heeft deze man wel kunnen zorgen.
Huib neemt nu afscheid van het forum. Eigenlijk is hij al enkele jaren gepensioneerd van zijn werk van de Wereldraad en wilde hij dit werk reeds enkele jaren geleden overdragen aan iemand anders. Dat was echter nog niet mogelijk en daarom bleef Huib, gedreven en toegewijd als hij is. Maar nu is er dus een opvolger gevonden in de persoon van Larry Miller, aftredend algemeen secretaris van de ‘Mennonite World Conference’ (het wereldverband van doopsgezinden, het siert de doopsgezinden trouwens dat zij deze functie ook zelf financieren). Huib kreeg een staande ovatie die minutenlang aanhield. Hij heeft het verdiend. Huib heeft het Global Christian Forum helemaal alleen getrokken, tot de fundraising toe! Ook naar de kleine gemeenschappen, zoals de Unie van Utrecht, is Huib altijd zeer uitnodigend geweest en heeft hij erop gelet dat wij in het hele proces mee konden doen naar onze eigen mogelijkheden. Woorden die werden gebruikt om hem te typeren: toegewijd, commitment, uit op vriendschap. Ik voeg er hier nog aan toe: een christen uit een stuk en oprecht vroom. Of hoe de Geest iemand tot een geschenk voor anderen kan maken. Een landgenoot om trots op te zijn. Dank, Huib!
Joris Vercammen
Amersfoort, Bisschoppelijk Bureau, 9 oktober 2011