Bericht van de Taakgroep Vluchtelingen: Na het Pardon, nu een sluitende regeling voor asielzoekers?
Ondanks verbeteringen blijft hulp van de WOU dringend nodig.
Dit jaar is eindelijk de balans opgemaakt van de Pardonregeling Asielzoekers uit 2006. Ruim 27.000 (ex-)asielzoekers hebben alsnog een verblijfsvergunning gekregen. Zij blij en ook de mensen die hen jarenlang ondersteund hebben blij. Zoals kerkelijke gemeentes, maar ook individuele kerkleden en organisaties als de WOU (de Werkgroep Opvang Uitgeprocedeerden) blij zijn. Want welke kerkelijke gemeente heeft nu nog nooit met asielzoekers te maken gehad? Is daarmee de asielproblematiek opgelost? Nee. Ten eerste betrof de Pardonregeling alleen mensen die vóór april 2001 asiel hadden aangevraagd en ten tweede, ondanks recente verbeteringen in de rijksopvang van asielzoekers, blijven er ook nu mensen ’tussen wal en schip vallen’. Dat betreft asielzoekers met perspectief op legaal verblijf. Al zijn het nu veel minder mensen dan voorheen. We kunnen deze asielzoekers met perspectief niet in de kou laten staan. De WOU heeft om hen te helpen nog steeds veel geld nodig.
De WOU, onderdeel van de Taakgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken, is al bijna 20 jaar actief op dit terrein. Met een spreekuur, met juridisch advies, (tijdelijke!) opvang, taalles en vrijwilligerswerk. Allemaal vrijwilligers, namens de kerkelijke gemeenschappen van Groot-Amsterdam/Amstelveen, maar ook namens zichzelf. De hulp aan duizenden asielzoekers die de WOU verstrekt staat altijd in het licht van ‘helpen onder protest’. Want de geboden hulp aan het grootste deel van de omvangrijke clientèle van de WOU is feitelijk een substituut van een overheidstaak. Want ondanks dat ‘uitgeprocedeerden’ in de naam WOU, zijn vrijwel alle door de WOU geholpen asielzoekers niet uitgeprocedeerd. De overheid staat hun alleen niet toe het eindresultaat van hun asielprocedure in de rijksopvang, dat wil zeggen in een asielzoekerscentrum, af te wachten. Dat vindt de WOU en velen met de WOU niet rechtvaardig: deze mensen moeten toch ergens kunnen verblijven en mogen niet veroordeeld worden tot een zwervend bestaan.
Wie in de jaren vòòr 2006 ook flink tegen deze scheefgroei in het asielbeleid heeft geprotesteerd, was de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Logisch: vrijwel alle gemeentes, zeker de grote steden, kregen hun portie mee van op straat zwervende asielzoekers. In veel plaatsen, groot en klein, werden in de jaren van te weinig rijksopvang actieve (veelal kerkelijke) hulporganisaties bij noodopvang betrokken. De Raad van Kerken Amsterdam/WOU heeft samen met een aantal stedelijke hulporganisaties in 2000 het initiatief genomen de Gemeente Amsterdam om financiële hulp te vragen bij deze asielproblematiek. Amsterdam had immers met grote aantallen asielzoekers te maken, die uit de opvang waren gezet. De Gemeenteraad heeft toen barmhartig en ruimhartig veel geld voor die speciale groepen asielzoekers beschikbaar gesteld. De WOU als grootste hulporganisatie voor bijna uitgeprocedeerde asielzoekers in Amsterdam heeft hiermee elk jaar honderden mensen kunnen helpen.
Toen eind 2006 de Tweede Kamer de Pardonregeling goedkeurde, heeft de VNG als onderdeel van de regeling bedongen dat er een sluitend rijksopvangsysteem voor asielzoekers zou komen. Dat is toegezegd en in 2010 is hiermee een veelbelovend begin gemaakt. De meeste asielzoekers die dit voorjaar nog in de noodopvang van de WOU verbleven, konden naar een asielzoekerscentrum (AZC) vertrekken. Op 1 juli 2010 werden wijzigingen in de Vreemdelingenwet van kracht, waarmee rijksopvang voor grote groepen asielzoekers weer normaal is geworden bij het wachten op een definitieve beslissing of bij voorbereiding van vertrek als je niet in Nederland mag blijven .
Een mooi resultaat, ook voor de WOU, van jarenlang de vinger op de zere plek leggen èn de handen uit de mouwen steken…. We zijn er heel blij mee.
Maar die rijksopvang geldt niet voor iedereen. Ondanks toezeggingen van staatssecretaris Albayrak en later minister Hirsch Ballin: sluitend is het systeem nog niet…! Er zijn nog altijd enkele categorieën (ex-)asielzoekers die niet voor rijksopvang in aanmerking komen. En er zijn op elke regel uitzonderingen, waardoor aan sommigen toch geen rijksopvang wordt verstrekt. Of de (ex-)asielzoeker komt er nog niet voor in aanmerking. En ‘nog niet’ kan soms maanden duren. Wat dan?
Aandringen op een betere, ‘sluitende’ regeling blijft nodig en zolang die regeling er nog niet is: hulp blijft nodig. De WOU doet allebei. Immers, wie wil een groep asielzoekers, die perspectief hebben op legaal verblijf in Nederland en/of hun vertrek voorbereiden aan hun lot overlaten? Sommigen hebben ernstige lichamelijke of psychische klachten, we kennen ook gezinnen met kinderen die we helpen. De WOU kan met haar kennis van het vreemdelingen- en asielrecht het perspectief in een zaak goed beoordelen. Procedures opstarten die geen enkele kans van slagen hebben, maar alleen het verblijf in Nederland rekken, doet de WOU niet. Maar sommige mensen moet de WOU gewoon helpen. We zouden ons schamen hen niet te helpen.
De WOU heeft de afgelopen jaren bijzonder ruimhartige financiële steun van kerkelijke/diakonale instellingen en gemeenschappen ontvangen. De Gemeente Amsterdam heeft veel bijgedragen net als verschillende grote en kleine fondsen. In onze jaarverslagen heeft iedereen kunnen lezen hoeveel mensen (vele honderden per jaar) de WOU jaarlijks daadwerkelijk helpt en hoeveel van hen er daadwerkelijk met een verblijfsvergunning in Nederland, soms ook met terugkeer geholpen zijn. Maar helpen van asielzoekers is geen project, dat als een Pardonregeling kan worden afgesloten.
Ook komend jaar heeft de WOU financiële ondersteuning heel hard nodig, wil zij deze bijzondere hulp namens de kerken kunnen voortzetten. Ook voor relatief weinig mensen, die zeer sober geholpen worden, is nog veel geld nodig. Maar ook als er plotseling een toestroom is, wil de WOU paraat zijn. Dit najaar stuurden wij een ‘brandbrief’ aan de geloofsgemeenschappen: daar is al door sommige goed op gereageerd, maar toch… Eenmalige bijdragen zijn welkom, maar we hopen ook op gemeentes of particulieren die voor langere tijd opvang en advies aan één of meer asielzoekers financieel adopteren. En tot toelichting zijn we altijd bereid.
Ingrid Schippers
Spreekuur (ex-)asielzoekers Raad van Kerken Amsterdam / WOU
Corvershof, Nieuwe Herengracht 18
1018 DP Amsterdam
Tel.: 020-470 46 98
Email: wou@diaconie.org
Giro: 58 59 674 ten name St Vrienden van de Raad van Kerken Amsterdam, o.v.v. WOU