Hieronder een interessant artikel, gepubliceerd door Nieuw Amsterdams Peil, waarin pastor Peter-Ben Smit zijn visie geeft op de toekomst van de kerk.
AMSTERDAM – Het aantal kerken neemt al jaren af en ook de hoge geestelijkheid in Nederland ziet het somber in. Het Nijmeegs onderzoeksbureau Kaski verwacht dat in 2030 nog 60 duizend katholieken naar de kerk gaan, tegenover de 214 duizend kerkgangers in 2013. De verwachting van kardinaal Eijk – nog maar twintig van de driehonderd kerken geopend in 2030 – is volgens het onderzoek zeer reëel. Wat is de toekomst van de kerk in Amsterdam? NAP Nieuws sprak met twee kerkelijke vertegenwoordigers: een katholiek en een protestant.
Prof. dr. Peter-Ben Smit (36) is bijzonder hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht, docent Nieuwe Testament aan de Vrije Universiteit en assisterend pastor van de oud-katholieke parochie in Amsterdam.
Hoe gaat het met de kerk?
“We hebben een ledenbestand van 250 mensen, daarvan zit 10 tot 15 procent op zondag in de mis. De helft van de parochianen is op een andere manier betrokken bij de kerk. Kerken ontdekken het grote belang van persoonlijke betrokkenheid. Dat zie je in het vrijwilligerswerk van mensen. Gasten begroeten, zingen in het koor, ouderen bezoeken. Zo’n situatie waarin iedereen echt iets doet is best wel nieuw.”
Hoe probeert de kerk mensen te betrekken?
“Wat wij als rijkdom ervaren proberen we aan te bieden aan andere mensen. De komende 40-dagentijd lezen we samen het Lucas evangelie, dat voegen we toe aan het mediaspektakel van The Passion. Ook is de kerk betrokken bij het maatschappelijke debat, zoals gesprekken met politici over de klimaatcrisis.”
Hoe is de kerk veranderd?
“In het verleden werd de nadruk op de religieuze gemeenschap soms als beklemmend ervaren, nu word die meer als verrijking gezien. Ik ontmoet op zondagmorgen mensen die ik de rest van de week echt niet tegenkom. Dit geldt ook voor de plicht om op zondag niet te werken. Nu zie je een zoektocht naar rust en stilte; de kloosters in Nederland puilen uit met mensen die op retraite gaan.”
Hoe ziet u de toekomst van de kerk?
“Wij kijken naar de mensen die we nu niet kunnen bereiken en we willen graag gastvrijer worden. Zijn de activiteiten die we aanbieden breed toegankelijk? Is het duidelijk wat wanneer is? Spreek je altijd met dezelfde mensen of probeer je ook een praatje te maken met de mensen die je niet kent?”
“In 2030 is de kerk hoop ik gelukkig, met een diep bewust geloof en een grote betrokkenheid op elkaar in de gemeenschap. Natuurlijk zijn cijfers belangrijk, maar cijfers kunnen je makkelijk in een wurggreep krijgen. Ook met een kleine gemeenschap en een bescheiden verwachtingspatroon kun je op een uitstekende manier kerk zijn.”
—
John Faasse (57) is voorzitter van de Kerkenraad van de protestantse Westerkerk.
Hoe gaat het met de kerk?
“De Westerkerk is een populaire kerk, er liggen beroemde Amsterdammers begraven. Van afnemende bezoekersaantallen tijdens de dienst hebben wij geen last. Op zondag zitten er twee- tot driehonderd mensen bij een dienst.”
Hoe probeert de kerk mensen te betrekken?
“We zijn niet missionair, we proberen mensen niet over te halen, maar we proberen veel dingen te organiseren om mensen bij ons te betrekken. We hebben elke maand een cantatedienst, waarin Bach wordt opgevoerd. Dan komen mensen achteraf naar je toe om lid te worden. Onze organist organiseert zich te pletter aan orgelconcerten. Sinds een aantal jaar zijn we elke dag van de week open.”
Hoe is de kerk veranderd?
“De rol van de kerk verandert in die zin dat mensen in de drukke maatschappij van tegenwoordig behoefte hebben aan zingeving, een moment van rust. Maar we proberen ook heel actief te zijn. We ondersteunen de voedselbank, asielzoekers, ouderen en daklozen.”
Hoe ziet u de toekomst van de kerk?
“Onze diensten zijn een tikje traditioneel. Een vaste liturgie waarin de preek centraal staat en het orgel een belangrijke rol heeft. Mensen stellen dat op prijs, maar voor de toekomst moet de kerk voor jongere generaties aantrekkelijk blijven. Daarvoor willen we meer interactie bieden. Vooraf samen ontbijten? Napraten over de preek? Dat zijn allemaal mogelijkheden.”
“Ik denk dat de Westerkerk in 2030 voor een belangrijk deel vergelijkbaar zal zijn met nu. Ik denk en hoop dat er meer verschillende mensen de kerk binnen zullen lopen. Er zullen naast de diensten op zondag meer losse activiteiten georganiseerd worden met meer diverse thema’s. Religie linken met ethiek in het bedrijfsleven? Waarom niet. We moeten actueel blijven, alleen een dienst op zondagochtend volstaat niet meer.”
_____________________________________________________________________________________________________
Cijfers
– Tot 1987 telde Amsterdam ongeveer 23 procent katholieken, in 2014 was dit 8 procent.
– Het aantal protestanten of Nederlands Hervormden nam al vanaf 1947 af, toen die teller nog maar op 19 procent stond. In 2014 is 2 procent van de inwoners van Amsterdam protestants.
– Anno 2012 zijn 33 katholieke kerken in gebruik in Amsterdam, de Protestantse Kerk Nederland (PKN) heeft 31 kerken in gebruik.
– Onderzoeksbureau Kaski van de Radboud Universiteit Nijmegen verwacht dat er in 2030 nog 60.000 katholieken op zondag naar de kerk gaan in Nederland, tegenover 214.000 katholieken in 2013.
– Kaski verwacht ook dat er in 2030 nog maar 20 van de 300 katholieke kerken open zullen zijn.
– Uit gegevens van de Protestantse Kerk Nederland (PKN) blijkt dat de kerk jaarlijks tussen de 50.000 en 55.000 verliest.
– In 2015 had de PKN 1,9 miljoen leden geregistreerd staan. Daarvan zijn 862.823 leden gedoopt en hebben 783.436 leden als volwassene de geloofsbelijdenis afgelegd.